ONI SU MALI, BROJNI I VRLO RETKO PITOMI, jer valjda od ovih poslednjih i nastaju naučnici. Prvog juna tačno u podne, pre nego li su i zvanično imenovani u Petničane i Petničanke, polaznici Letnje Naučne Škole temeljno popunjavaju klupe pod trešnjom, livadak oko kupole, ulazne stepenice, pečurku gornju, betonsku stazu, malu petničku gostionicu i preostali vidik. Tu i tada (njih pedesetak) maršira u susret mlađim saradnicima da vide ko su, šta su i od čega su. I tako već 25 godina.

LETNJA ŠKOLA ZA OSNOVCE u Istraživačkoj Stanici Petnica nije obavezna, ali jeste selektivna, zanimljiva i naglašeno naučna. Polno je mešovita, a po broju masovna, celodnevna (nekad i dubokonoćna), dvonedeljna i zahtevna. Namenjena je posebno zainteresovanim radoznalcima sedmacima. Tamo nema ocena, ali ima aplauza. Ona nije neophodna svakom, ali je preko potrebna ponekom. Škola je jedinstvena po svom programu, ali ne služi jedinstvenom cilju. Postoji stalna težnja da učenici ne budu u jednakim uslovima, već da potrebe i interesovanja pojedinaca određuju uslove u kojima će raditi. Tu se uče prva, odnosno početna znanja iz metodologije brojnih naučnih oblasti kojima se bave programi za srednjoškolce u Istraživačkoj Stanici i formira se baza za budući naučno-istraživački rad u Petnici i van nje. Na LNŠ-u je istraživanje stalna zabava, prošarana vremenom slobodnim za samostalno bavljenje naukom, frizbijem, ili bazenom. Tamo se malo priča o Saturnu, zubima mamuta, kiselinama i zmijama. Ne uče se definicije, formule, vojskovođe. Pre se gleda kroz teleskop, drži u ruci, mućka u epruveti i čačka po žbunju. Viđane su u Petnici i divnije stvari od rada sa osnovcima, ali nikada očima pouzdanih svedoka.

SADRŽAJE I AKTIVNOSTI na LNŠ-u osmišljava rukovodilac uz hrpu dragocenih saveta onih koji su prethodnu četvrtinu veka gomilali iskustvo na ovom terenu. Program i dnevna dešavanja povezuju timovi polaznika u okviru „musaka rasporeda“. Red izbornih predavanja iz raznorodnih oblasti, sloj laboratoriskih vežbi, tu i tamo kupanjac ili izlet zlu netrebalo, popodnevni lov na leptire, jednom večernji kviz, drugi put sviranje gitare pod nebom, gledanje utakmice pod trešnjom, ili, ako oblaci dopuste, predavanje iz „zvezdologije“. Naglasak nije na sticanju znanja, nego na razumevanju osnovnih pojmova. Radi se namerno i sa dobrim razlogom.

MLAĐI SARADNICI, KALFE I ŠEGRTI uglavnom su učenici srednjih škola, a pre svega učesnici petničkih programa i bivši LNŠ-ovci. Znaju, mogu i umeju različite stvari, a preko stotinu dečjih očiju tokom dve nedelje, svakodnevno prati njihov rad. Oni drže predavanja, izvode eksperimente, rešavaju ljubavne i druge probleme. Izlaze napolje samo da bi uzeli vazduh. Uvek su raspoloženi da razbukte radoznalosti i pronađu odgovore. Najbolje se snalaze sa „glupim“ pitanjima i onim koja počinju sa zašto, kako i zbog čega. Njih krase istrajnost i goruća želja za ugledom. Oni pojednostavljuju stvari i znaju da kažu mnogo na mnogo dobrih načina koje prethodno nisu polagali na ispitima i učili iz pedagoške literature. Žive iza vrata na kojima piše FIRMA. Oni uče od polaznika, a na njih se polaznici ugledaju. Svi oni vole Petnicu i to najviše govori o njima.

Ipak, NEMOJTE DA MI VERUJETE NA REČ. Da bi ste videli zaista zanimljive eksperimente i ljude, morate da dođete. Za polaznike obezbeđujemo prostore sumnje i stvaralačke sigurnosti. Učenik koji završi Letnju Naučnu Školu nije onaj isti koji ju je započeo.

[elementary schools]

the youngest

It is a known fact that the Petnica Center is focused on science training of secondary-school students. In Serbia this means students aged from 15 to 19. It is less known that every June, from the very founding of the Petnica Center, there is a very special science camp for girls and boys aged 13, who come from elementary schools from all parts of Serbia and nearby countries.

“Summer School of Science” is the common name of this non-typical, but very popular program with 25 years of continuity and tradition. The core of the camp is a complex program that is not divided into partial scientific disciplines. The young participants have to pass through many steps of carefully designed activities that include interesting lectures and many practical activities in Petnica Center’s labs and field-work.

After the program invitation is published in some education media, participants are selected from an enormous pile of applications we receive. Each year about 55 candidates are selected and invited to take part in a two-week camp in Petnica.

After about a year and a half, when they enter their secondary-school education, many of these boys and girls return to Petnica again, enrolling this time in one of the discipline-related programs (biology, astronomy, history, physics, etc.). After more than twenty years of tradition, we can now find some of the ex-participants in the status of professional teachers and scientists who come to Petnica to give some specific lectures and help new generations of participants.

“Summer School of Science” is a rare program where secondary-school students can be included in the training of younger generations. Each year, Petnica Center invites about 30 “experienced” secondary-school students to take part in this camp designed for elementary-school pupils. Because of the small generation gap, they are extremely successful and well accepted. For them, this is also a kind of additional training in teaching skills and a valuable experience.

In any case, the “Summer School of Science” is not just important for its tradition. It has an important function in the general design and development of Petnica Center’s programs. Through the “Summer School of Science” Petnica Center assesses the quality of the new generations of participants – their background knowledge, their needs, expectations, cultural orientations, etc. This can help in tuning new programs for secondary-school students, in order to maximally match the needs and abilities of newcomers.

In a short article, Nemanja Djordjevic, the Head of SSS 2008, presents some personal impression of this summer camp, emphasizing the beauty and challenge the people can experience while working with curious and enthusiastic kids