bostonska čajanka i lajdenska loža

Gde su i šta rade bivši petnički polaznici? To je često pitanje na koje ni BIA ne može dati pouzdane odgovore. Ovoga puta smo se opredelili da predstavimo dva univerzitetska grada gde je uočljiva statistički značajna koncentracija Petničana. Tek smo počeli da ovo uređujemo, kad su počeli da se javljaju nezadovoljnici tvrdeći da ima gradova koji to više zaslužuju. No, videćemo se tamo u sledećem broju...

Jedan od najstarijih američkih gradova, Boston je odigrao ključnu ulogu u američkoj revoluciji i borbi za nezavisnost. Ipak, danas je najpoznatiji po prestižnim školama, uostalom tamo je 1635. osnovana prva javna škola u Americi, a naredne godine i prvi univerzitetski koledž. Danas tu postoji poveći broj univerziteta među kojima Harvard drži prvo, a MIT (Massachusetts Institute of Technology) peto mesto po važnosti u svetu. Tu je radilo ili aktivno stvara oko 60 Nobelovaca – daleko najveća koncentracija na svetu. Boston je moćno središte ne samo nauke i tehnologije, već i vrhunske umetnosti, sporta, izdavaštva ali i politike, često ne tako vidljive kao vašingtonska ali ne manje moćne. Jedan od retkih USA gradova gde se oseća atmosfera Evropske opuštenosti. Na prvi pogled.		Ima u Bostonu još Petničana, ali nismo uspeli da ih sve pohvatamo i kontaktiramo na vreme. Koliko smo uspeli da saznamo, tamo su još i Iva Perović (1980, 8 puta polaznica HEM) (hemičarka, Brandeis), Zoran Popović (1979, 19 puta polaznik HEM) (hemičar, postdok na MIT), Milka Kostić (1973, 2 puta na HEM), Filip Ilievski (1980, 5 puta na FIZ) (fizičar, postdok na Harvardu), Ivana Božić (1981, 5 puta polaznica FIZ, ELE), Ognjen Ilić (1986, 5 puta polaznik i MS na FIZ), Goran Lazarevski (1987, 6 puta polaznik i MS na FIZ), Mato Lagator (1986, 3 X polaznik na FIZ), Zoran Džunić (1980, polaznik na RAČ), Marko Cetina (1982, 5 puta polaznik na FIZ) ... Ako smo zaboravili da vas pomenemo u ovom broju, to je najverovatnije zato što ne znamo gde ste i šta radite. Javite se. Koja će dva grada i na koji način biti predstavljena u sledećem broju, to najviše od vas zavisi.
Da bi bilo koji petnički seminar mogao da se organizuje, treba imati dovoljno dobrih saradnika na raspolaganju, a to je moguće samo ako ispoštujemo čudnu geometriju problema: da saradnicima srce bude blizu Petnice, a telo daleko od Bolonje. Iako petničke seminare van Petnice još nismo pravili, ima mesta na Planeti koja su već ispunila sve neophodne uslove za stabilizaciju i pridruživanje. Boston je jedan od najozbiljnijih kandidata. Ovom prilikom ćemo probati da predstavimo neke od ex-Petničana koji se tamo danas nalaze. Nismo sigurni da je čaj ono što piju kada se okupljaju, ali znamo da se okupljaju.		Matija Ćuk (1978, 5 puta polaznik AST), astrofizičar. Još od petničkih dana bavi se planetarnom dinamikom. Sa Kornela, gde je doktorirao astronomiju, pre nekoliko godina otišao u Kanadu, pa odatle na Harvard gde istražuje formiranje kratera na planetama. Science mu je 2007. objavio samostalni rad. Oženjen je i ima jednogodišnjeg sina.
Ivan Vilotijević (1979, 13 puta polaznik HEM), hemičar. Od 2005. godine Vilotije radi doktorat na MIT na epoksidnim otvorenim kaskadnim reakcijama. Po svemu sudeći, to njegovo istraživanje ima neke rezultate jer mu se pojavio rad u prestižnom časopisu Science (prvi autor!), pa će ga, valjda, i mentor pustiti da doktorira.		Mirko Ristivojević (1973, 8 puta polaznik FIZ, AST, ELE), elektroničar. U Boston je otišao sa suprugom Natašom u leto 2000. godine. Doktorirao je 2006. Danas radi na projektima video-kontrole u privatnoj kompaniji. Mirko i Nataša obožavaju “hiking” pošto se, kako sami kažu, veranje po strmim liticama planina Nju Hempšira ne može nazvati planinarenjem, ali je redovno druženje sa prirodom.
Dušan Kereš (1976, 18 puta polaznik AST), astronom. Dule je danas postdok na Harvardu gde se bavi evolucijom galaksija. Oženjen je Irenom Stojimirović koja se posle postdok studija iz astrofizike prebacila na probleme društvene pozicije nauke. Imaju taze ćerku Milu.		Nenad Božinović (1979, 16 puta polaznik AST), astronom, fizičar, biolog!? Neša je po odlasku u Boston prešao sa teleskopa na mikroskope. Trenutno je pri kraju posdiplomskih studija gde pronalaze nove tehnike za optičku mikroskopiju. Glavna ideja je da odbaci signal koji dolazi od delova uzorka koji su van fokusa, koji doprinose da slika izgleda mutna. Izgleda da je još slobodan.
Stari, slikoviti grad Lajden nalazi se na zapadu Holandije čuvajući u svojih 12 muzeja istoriju ove bogate i moćne zemlje koja je jednom praktično upravljala svetom. Sa svojih stotinak hiljada stanovnika definitivno spada među male evropske gradove. Sam univerzitet, jedan od najjačih i najuglednijih univerziteta u svetu, osnovan je daleke 1575. godine. Na njemu su učili i stvarali Rembrant, Lorenc, Oort i mnogi drugi slavni istraživači uključujući i 11 Nobelovaca. Lajden je poznat po pionirskim istraživanjima svetlosti, elektriciteta, superprovodnosti, kosmologije, ali i po velikim ostvarenjima umetnosti, filozofije, teologije i sl. Danas u Lajdenu studira oko 17,000 studenata sa kojima radi blizu 5,000 nastavnika, naučnika i stručnjaka. Poslednjih godina Lajden je sve poznatiji po rastućoj koncentraciji Petničana.
		Milena Vasić Rosso (1979) – polaznica na 15 petničkih seminara, kasnije mlađa saradnica na još 4 Završila sam doktorat iz oblasti fotofizike i nanotehnologije na univerzitetu u Wageningenu (WUR) sa temom "Sinteza i fotofizika nanočestica silicijuma". Posle izleta u nanosvet, odlučila sam da se vratim mojoj prvoj ljubavi – katalizi. Od maja 2008. radim u kompaniji “Albemarle catalysts”, gde vodim istraživanje u oblasti druge generacije alternativnih goriva i dizajna katalizatora za njihovu konverziju u konvencionalna goriva. Trenutno živimo u Lajdenu, na trinaestom spratu jednog usamljenog solitera, među holandskim niskim kućicama. U slobodno vreme bavim se jogom i neprestano igram salsu. Atmosfera u istraživačkom timu je odlična, ali je samo jedna Petnica!
Zorana Žeravčić (1982) – polaznica na 16 petničkih seminara, kasnije mlađa saradnica i stručni saradnik na još 10 Kao PhD student na Lorenc Institutu u Lajdenu, bavim se istraživanjem svojstava granularnih sistema. Ono sto ove sisteme čini veoma interesantnim je da mogu da se ponašaju kao “neobični” čvrsti, tečni i gasoviti sistemi. Pri promeni gustine čestica, postoji kritična gustina ispod koje se sistem ponaša kao tečnost, a ako ima baš tu vrednost onda će da ima nenulte module elastičnosti (što je karakteristika čvrstih tela). Svojstva granularnih sistema kao što su moduli elastičnosti, srednji broj kontakata čestice, vibraciona gustina stanja se zanimljivo menjaju pri promeni gustine.
		Andrej Mesaroš (1982) – polaznik na 9 petničkih seminara, kasnije mlađi saradnik i saradnik na još 10 Radim na PhD projektu od 2006. godine u grupi profesora Jan Zaanen, pri Institutu Lorenc u Lajdenu. Trenutno istražujem uticaj topoloških defekata u kristalnim rešetkama na kvantna stanja elektrona, što zvanično pripada teoriji kondenzovane materije. Međutim, pri niskim energijama, polja u pomenutim sistemima postaju egzotični gravitacioni sistemi sa zakrivljenošću i torzijom prostora, što je za mene posebno zabavno i motivišuće nakon više godina provedenih na astronomiji u Petnici. Takođe sam umešan u istraživanje opštih karakteristika mnogočestičnih fermionskih sistema, koje je zasnovano na klasifikaciji površi na kojima njihova funkcija stanja postaje jednaka nuli.
Mihailo Čubrović (1985) – polaznik na 23 petnička seminara, kasnije mlađi saradnik na još 18 (ima svedoka da je viđen i kod kuće!) Na Lorencovom Institutu sam u grupi koja se bavi kvantnom kritičnošću i kolektivnim ponašanjem u sistemima fermiona. Cilj je da se identifikuju mehanizmi koji veoma složeno ponašanje kvantnih many-body sistema u nekim slučajevima pretvaraju u jednostavno. Prvi utisak o Institutu je veoma pozitivan. Grupe su male, a postdiplomci imaju na raspolaganju pomoć starijih uz očuvanu samostalnost u radu. Rekao bih da je ovo jedno od malobrojnih mesta gde nije preovladala danas tako moderna “big science” (as opposed to great science, što reče Fermi); istraživanja su ambiciozna ali bez pritiska za masovnu proizvodnju publikacija. Moj rad trenutno obuhvata dve teme: “fermion sign” problem i topologiju neuređenih sistema kao što su dopirani superprovodni materijali i spinska stakla.
		Olivera Rakić (1981) – polaznica na 13 petničkih seminara, kasnije mlađa saradnica na još jednom Na Univerzitetu u Lajdenu sam od 2005. godine i trenutno druga godina PhD studija. Bavim se istraživanjem međugalaktičke materije oko galaksija u ranom svemiru. Pokušavam da ustanovim do koje udaljenosti su galaksije obogatile međugalaktičku materiju težim elementima, a sve u cilju razumevanja galaktičkih vetrova (koordinirane eksplozije supernovih koje izduvavaju gas iz galaksija). U te svrhe koristim desetometarske teleskope i kosmološke simulacije.

[participants]

points od attraction

Imagine the model where all Petnica alumni are independent entities of the system. All of them behave in completely different ways. However, there is one thing common for all of them – high amount of energy. It is hard to trap them in local minima; they are jumping from one state to another all the time. Anyway, there are points of attraction (sometimes even strange attractors) where you can expect to find them. If you look at geographic dimensions only, you can find certain towns where they aggregate and create small Petnica communities. This time, we are presenting one European and one American point of attraction: Leiden and Boston.

Not so long ago, North America was the default option for post-graduate academic career, especially in sciences. American universities attracted young scientists so strong coming from Balkans and heading for superb laboratories, libraries, and working conditions, used European towns only to change planes. Suddenly, the Netherlands universities become interesting. Leiden is one of those old, small university towns that students re-discovered recently. It is small but large enough to organize Petnica-like seminar in Leiden. Critical mass of our associates is already there.

Boston is probably too big, in academic sense, to be a point. Looking from the distance of 7000 km it looks like a point, anyway. Universities like MIT, Boston University, and Harvard are just the inner structure which is almost irrelevant for us in Petnica. What we usually call “big science” is emerging at points like Boston. We are enjoying in recognition of all these mature Boston scientists who were Petnica troublemakers once upon a time. Here we try to present their far-away community and to tell everybody how proud we are.